Wat kunnen we leren van Parijs? Lessen voor de Nederlandse praktijk

Van woensdag 15 mei tot en met vrijdag 17 mei verbleef het SKBN-netwerk drie dagen in metropoolregio Grand Paris. Op de agenda stond duurzaamheid, met een focus op energie (dag 1), gebiedsontwikkeling (dag 2) en mobiliteit (dag 3). Maar traditiegetrouw start een SKBN-bezoek met een introductie over de bezochte regio, door vertegenwoordigers van de regio zelf: Valérie Mayer-Blimont, burgemeester van een kleinere gemeente in de metropoolregio Parijs en plaatsvervangend president van de Metropoolregio Grand Paris en Alexandre Missoffe, directeur van het internationaal acquisitiebureau van de departement Île de France. 

Wat betreft de samenwerking op metropoolniveau, heeft Frankrijk een inhaalslag te maken. Het is volgens Missoffe de verdienste van voormalige president Nicolas Sarkozy dat er een tussenbestuur is gekomen. De bestuurseenheid ‘Métropole du Grand Paris’ (MGP) bestaat pas sinds 1 januari 2016 en omvat 131 gemeenten, waaronder Parijs zelf: 123 gemeenten uit de departementen van de Petite Couronne en een zevental grote gemeenten uit de daarbuiten gelegen Grand Couronne. De MPG, die een aaneengesloten stedelijke zone met zo’n 7 miljoen inwoners omvat, houdt zich bezig met milieuzaken, economische ontwikkeling, wonen en sinds kort ook ruimtelijke ordening. 

Terug naar Sarkozy: de bestuurseenheid op metropoolniveau is geboren uit een idee ‘Grand Paris’ dat de voormalige president zo’n 10 jaar terug lanceerde, waar hij volgens Misoffe een standbeeld voor verdient. Parijs stond zeker tot die tijd bekend als verscheurde metropool met een welvarende zone binnen Boulevard Périphérique met toegang tot alle voorzieningen en een soort ‘schaduwstad’ in de zone daar omheen: de ‘banlieues’ die figureerden in maatschappelijk filmdrama’s als ‘La Haine’ (de haat) maar ook werkelijke drama’s zoals de rellen in oktober 2005, toen na een onbedoelde elektrocutie van twee voor de politie vluchtende jongens in een transformatiehuisje, de woede en frustraties van duizenden migrantenjongeren in de voorsteden tot een kookpunt kwam.

Terecht of onterecht, Sakozy presenteerde het (toen nog ondenkbare) idee van ‘Grand Paris’ als één ensemble. Hij nodige architecten uit heel de wereld uit om in een conceptuele visie uiting te geven aan dat idee, waaronder Nederlander Winny Maas van MVRDV. Pas na het vertrek van de ‘hyper-president’ uit het Elysee, begint het idee van Grand Paris concreet vorm te krijgen. Zo legt Mayer-Blimont uit hoe de ‘Inventons la Métropole du Grand Paris’ prijsvraag voor tientallen vrijkomende publieke gronden in de metropoolregio miljarden aan investeringen opleverde, veelal van buitenlandse vastgoedpartijen. En dat op voorwaarden van de Métropole du Grand Paris. Een knap staaltje opdrachtgeverschap. De eerste projecten worden inmiddels opgeleverd. Een belangrijk middel om met name de toegang tot werk voor mensen in de voorsteden te vergroten en de voorsteden ook onderling te verbinden, is de nieuwe Grand Paris Express. Met 68 nieuwe stations en 200 kilometer voornamelijk ondergronds spoor, is dit verreweg het grootste infraproject op het Europese continent. Het draagt niet alleen bij aan de meest duurzame Olympische Spelen in 2024, maar is tevens een troef die zeker bijdraagt aan het vestigingsklimaat dat Missoffe met zijn acquisitiebureau aan de wereld wil verkopen. Ervan uitgaande dat ‘bereikbaarheid’ nog altijd de nummer één vestigingskeuze is voor bedrijven. En wellicht dat de naderende Brexit zijn kansen helpt vergroten.

19th February 2020